Otorizasyon İşlem Tipleri Nelerdir?
Banka ve kredi kartı gibi ödeme araçlarıyla yapılan alışverişlerde kart sahibi yani alıcı, satıcı ve banka olmak üzere üç taraf vardır. Bu taraflar arasında yapılan satış ve tahsilat işlemleri ise belirli bir süreçten geçer. Otorizasyon adı verilen bu süreç tamamlandığında alışveriş tutarı alıcının hesabından satıcının hesabına geçmiş olur. Biz de bu süreçle ilgili “Otorizasyon nedir, ön otorizasyon ne demek, ön otorizasyon neden yapılır?” gibi sorulara cevap verdik.
Otorizasyon Nedir?
Otorizasyon, kredi veya banka kartlarıyla yapılan işlemlerin onaylanması ve reddedilmesi için gerekli kontrollerin yapıldığı sürece verilen isimdir. Bir kart ile POS cihazı, yazar kasa POS, sanal POS veya ATM üzerinden bir işlem yapıldığında, POS/ATM bankası ile kart bankasına ayrı ayrı talep gider. Bankalar bu taleplerle ilgili gerekli kontrolleri yapar ve kartın, alışverişe konu olan tutar için uygun olup olmadığını belirler. Kontrol sonucunda ödeme işlemi onaylanır veya reddedilir. Tüm bu süreç kısaca otorizasyon olarak adlandırılır.
Otorizasyon İşlem Tipleri
Otorizasyon birkaç saniyede tamamlanan bir süreçtir. Öyle ki POS cihazından veya ATM’den yapılan işlemler birkaç saniye içinde tamamlanır. Fakat yine de otorizasyon sürecinde birçok farklı işlem devreye girer. Kimi zaman aynı anda, kimi zaman da ayrı ayrı gerçekleştirilen otorizasyon işlem tiplerini şöyle sıralayabiliriz:
- Ön otorizasyon (preauth)
- İş yeri onayı (postauth)
- Satış (auth)
- Provizyon iptali (void)
- İş yeri onayı iptali (void)
- Satış iptali (void)
- İade (credit)
Şimdi, bu otorizasyon işlem tiplerinin detaylarına bakalım.
Ön Otorizasyon (PreAuth)
Ön otorizasyon, otorizasyon sürecinin başlangıcıdır. Kart ile ödeme yapıldığı anda ilgili tutar provizyona alınır ve bakiyeye bu tutar kadar bloke konulur. Fakat ön otorizasyondaki tutar, kart ekstresine borç olarak yansımaz. Banka, alışveriş tutarını üye iş yeri adına teminat altına almak için ön otorizasyon işlemi yapar.
İş Yeri Onayı (PostAuth)
Ön otorizasyon işleminde provizyona alınan tutarın kart hamilinin adına borç yazılması ve üye iş yerinin hesabına aktarılması için iş yerinin yapılan satışa onay vermesi gerekir. İş yeri onayı veya capture olarak adlandırılan bu işlem ile satıcının onayı alındıktan sonra karttaki bloke kaldırılır. İlgili tutar muhasebeleştirilir ve kart ekstresine borç olarak yansıtılır.
Satıcının vereceği iş yeri onayı, provizyondaki tutardan fazla olamaz; ama daha az olabilir. Satışı yapılan ürün veya hizmetin türüne bağlı olarak provizyondaki tutarın tamamı için tahsilat gerekmeyebilir. Bu gibi durumlarda satıcı sadece tahsil edilecek tutar için iş yeri onayı işlemi yapar ve kalan tutar tekrar kartın bakiyesine eklenir.
Satış (Auth)
Satış adı verilen otorizasyon işleminde provizyon ve iş yeri onayı aynı anda gerçekleşir. Dolayısıyla satış işlemi yapıldığında ön otorizasyon işlemine gerek kalmaz. Karttan çekilen tutar doğrudan ekstreye borç olarak yansıtılır.
Provizyon İptali (Void)
Provizyon iptali, adından da anlaşılabileceği üzere ön otorizasyon sürecindeki provizyonun iptal edilmesi işlemidir. Provizyon iptali sadece ön otorizasyon işleminin yapıldığı gün gerçekleştirilebilir. İşlemin üzerinden bir ya da birkaç gün geçmesi halinde öncelikle ödemeye onay verilir. Tutar, kart ekstresine borç olarak eklendikten sonra iade işlemi yapılarak iptal gerçekleştirilebilir.
İş Yeri Onayı İptali (Void)
İş yeri onayı iptali, satıcının iş yeri onayını yani capture işlemini iptal etmesiyle gerçekleşir. İptal edilen capture işlemlerine ait tutarlar, ilgili kartın ekstresine borç olarak eklenmez ve bakiyedeki bloke kalkar.
Satış İptali (Void)
Doğrudan satış olarak gerçekleştirilen işlemlerde ön otorizasyon ve iş yeri onayı süreçleri ayrı ayrı bulunmaz. Dolayısıyla iptalin de ayrı ayrı yapılması gerekmez. Onaylanmış satışlar, doğrudan satış iptali yapılarak iptal edilir. Satış iptallerinde de ilgili tutar ekstreye yansıtılmaz.
İade (Credit)
Otorizasyon sürecinde iade işlemi, capture veya satış işlemi yapılmış yani onaylanmış ödemelerin iptal sonrası karta iade edilmesini kapsar. İade işlemi sonrası ilgili tutar aynı gün veya birkaç gün içinde ödemenin yapıldığı karta iade edilir.
Otorizasyon İşlemi Neden Yapılır?
Otorizasyon işlemi, ödemelerin doğrulanması ve güvenliğin sağlanması amacıyla yapılır. Otorizasyon sayesinde ödemenin yapıldığı kartın bankası ile POS cihazının bankası gerekli kontrolleri yaparken üye iş yerinin tahsil etmesi gereken tutar da güvence altına alınır. Provizyon ve iade süreçleri de kayıp/çalıntı kartlar ile yapılabilecek ödemelere karşı kart sahibinin güvenliğini sağlar.
Ödeme yöntemleri çeşitlendikçe ödeme güvenliğinin önemi de artıyor. Otorizasyon süreci bu açıdan önem taşırken yeni nesil ödeme sistemlerinde de güvenlik en ön planda tutuluyor. Bu doğrultuda geleceğin ödeme sistemlerinde hızlı ödeme imkânıyla birlikte yüksek güvenlik önlemlerinin de olacağını söyleyebiliriz. Konu hakkındaki detaylar için “Geleceğin Ödeme Sistemleri Neler Olacak?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
