İşletme Ölçeklendirme Nedir?

Birçok girişim, gelecekte yatırım alma ya da global büyüme hedefi ile yola çıkar. Bu hedeflere ise ancak ölçeklenebilir girişimler ulaşabilir. Çünkü ölçeklendirme, işletmenin gelecekteki büyüme ve küçülme ihtimallerine uyum sağlayabilmesi ile ilgilidir. Peki, işletme ölçeklendirme ne demektir ve bir işletme nasıl ölçeklendirilir?
 

İşletmeyi Ölçeklendirmek Nedir?

Bir işletmeyi ölçeklendirmek; işletmenin mevcut performansını, iş yükü ve talep edilen üretim/hizmet miktarına göre optimize etmektir. Yani müşteri istekleri ve üretim talepleri arttığı takdirde işletmeyi büyütmek, ölçeklendirmek demektir. Aynı şekilde tam tersi bir durumda yani istek ve üretim talebinin azalış gösterdiği bir dönemde işletmeyi küçültmek de ölçeklendirme olarak kabul edilir.

Burada önemli olan, “minimum maliyet, maksimum kâr” modelidir. Ölçeklendirme sürecinde işletmenin ek maliyetler yaratmadan büyümesi ve zarar etmeden küçülmesi esastır. Süreç, mevcut kaynaklarla devam ettiği takdirde ölçeklendirme kapsamında değerlendirilir. Bununla birlikte ölçeklendirme, her işletme için uygulanabilen bir model değildir. Uygulanabilmesi için işletmenin ölçeklenebilirliğe sahip olması gerekir. Peki ölçeklenebilirlik yani ölçeklenebilir iş nedir?
 

Ölçeklenebilirlik Nedir?

Ölçeklenebilirlik; bir işletmedeki üretim/hizmet sisteminin, talep sayısının artması durumunda aksaklık yaşamadan çalışmaya devam etmesi şartıyla talepleri karşılayabilecek şekilde büyüme potansiyeline sahip olmasıdır. Süreç tersine döndüğünde de sistemin aksaklık yaşamaması, ölçeklenebilirliğin göstergesidir. Ölçeklenebilirliği basit bir örnekle açıklayabiliriz.

Örneğin bir dijital reklam ajansı düşünelim. Bu dijital reklam ajansı başarılı bir hizmet süreci geçirirken yeni müşteriler edinmeye devam eder. Ajans edindiği yeni müşterilerin ihtiyaçlarını mevcut ekiple karşılayabiliyorsa ölçeklenebilir bir işletmedir. Ek kaynak gerekmeden üretim hacmini artırabilmek, ölçeklenebilirliğin en önemli göstergesidir.

Tabii bu, küçük bir ekiple devasa işler yapmak anlamına gelmiyor. İş gücünün yetersiz kaldığı durumlarda ekibe takviye yapmak ölçeklenebilirliği zedelemez. Bu noktada önemli olan, elde edilen kârın, yaratılan maliyetin çok çok üzerinde olmasıdır. Ölçeklenebilir bir işletmede maliyet azar azar artarken kâr katlanarak artar.
 

İşletmeyi Ölçeklendirmenin Faydaları

İşletmeyi ölçeklendirmenin, kısa ve uzun vadede ortaya çıkabilecek birçok faydası vardır. Bu faydalardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Ölçeklendirilmiş bir işletme, müşteri taleplerine hızlı cevap verebildiği için üretim artış gösterir.
• Mevcut kaynaklarla üretimi artırabilen bir işletmenin üretim maliyetleri daha düşük olur.
• Düşük üretim maliyeti ve yüksek üretim hacmi sayesinde ürünleri/hizmetleri daha ulaşılabilir fiyatlarla pazara sunmak mümkün hâle gelir.
• Yüksek üretim hacmi ve piyasaya göre ideal fiyatlar belirleme imkânı, işletmenin pazardaki rekabet gücünü artırır.
• Büyük yatırımcılar, ölçeklendirilmiş işletmelere yatırım yapmayı tercih ettiklerinden dolayı işletme daha fazla yatırımcı çeker.
• Tüm bu faydaların etkisiyle işletmenin pazar payı da önemli ölçüde büyür.

 

İşletmeler Ne Zaman Ölçeklendirilir?

Bir işletmenin ölçeklendirme zamanı oldukça önemlidir. Erken atılan adımlar kâr yerine maliyeti artırabilecekken geç kalınması hâlinde de büyüme yerine küçülmeye gitmek durumunda kalınabilir. Bu noktada işletmenin mevcut sürecini doğru okumak gerekir.

Doğrudan ve bir anda hızlı büyüme gerçekleştirmek sağlıklı değildir. Fakat büyüme yolunda bir adım daha atmak gerektiğini gösteren çeşitli gelişmeler vardır. Bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
 

• Potansiyel ve reel müşterilerin düzenli olarak artması
• Uzun vadeli iş hedeflerine ulaşılamaması
• İş ve personel gücünün iş yükü karşısında yetersiz kalması
• Raporlar ve veriler ışığında işletmenin büyüme göstermesi

Bu durumlar yaşandığı takdirde işletmeyi ölçeklendirmek için adımlar atılabilir. Tabii ölçeklendirme adımı atılacağında işletmenin yeterli müşteri talebi aldığından, düzenli bir mali durumunun oluştuğundan ve ekibin beklentileri karşılayacağından emin olunmalıdır.
 

Bir İşletme Nasıl Ölçeklendirilir?

Ölçeklendirme, kendi hâlinde ilerleyebilen bir süreç olmadığı gibi stratejik planlamalar dahilinde ele alınmalıdır. Bu süreçte dikkat edilmesi gereken birçok farklı detay bulunur. Şimdi bu kapsamda, bir işletmenin ölçeklendirilme sürecinin olmazsa olmazlarına yakından bakalım.
 

Çok Kanallı Pazarlama Yapmak

Ölçeklenebilir bir işletmenin, aynı zamanda marka bilinirliğine de sahip olması gerekir. Bunu sağlayacak en önemli faktör ise pazarlamadır. Pazarlamada dar bir süreç izlenmemeli, mümkün olan tüm kanallardan pazarlama çalışmalarına devam edilmelidir. Ayrıca dolaylı değil, doğrudan pazarlama yöntemlerini tercih etmek çok daha faydalıdır.
 

Risk Analizine Önem Vermek

Ticaret dünyasında risk her zaman vardır. Bu nedenle işletmenin mevcut durumu ne kadar iyiye giderse gitsin, dönemsel risk analizlerini aksatmamakta fayda var. Aktif olunan sektörün doğal riskleriyle birlikte sürpriz risklere karşı da mutlaka önlem alınmalı. Farklı risk senaryolarına karşı ekstra planlara sahip bir yol haritası çizmek, ölçeklendirme sürecini daha sağlıklı bir hâle getirir.
 

Sürdürülebilir İş Modeli Oluşturmak

Ölçeklendirme yoluna girebilmek için işletmede sürdürülebilir bir iş modeli benimsenmelidir. Geleneksel yöntemler genellikle stabil bir devamlılık sağlarken sürdürülebilir iş modelleri, sürekli büyüme için daha uygundur. Ayrıca bir işletmenin yatırım alması için büyüme potansiyeli göstermesi gerekir. Bu da ancak sürdürülebilir iş modelleriyle mümkündür.
 

İkna Edici Bir Ekip Kurmak

İşletmedeki ana ekibin hem müşterilere hem yatırımcılara hem de şirket içindeki diğer ekiplere güven verebilmesi gerekir. Bu nedenle doğru iş bölümü yapılmalı ve ekip üyelerinin kapasitelerini aşacak görevler atanmamalıdır. Buna ek olarak nitelikli üyeleri bir araya toplamak her zaman yeterli olmayabilir. Personellerin sürekli gelişim gösterebilmesi için gerekli eğitim ve sosyal desteklerin verilmesi de önemlidir.
 

Büyüme Stratejisine Sahip Olmak

Ölçeklenebilirliği bulunan bir işletme, büyüme potansiyeline de sahiptir. Dolayısıyla bu büyüme potansiyelini her zaman göz önünde bulundurmak ve bu duruma uygun stratejiler belirlemek gerekir. Henüz büyüme ihtimali doğmadan önce etkin stratejilere sahip olmak, doğru zaman geldiğinde işletmenin sorunsuzca ölçeklendirilip büyümesine katkı sağlar.
 

Yatırımcıları Doğru Seçmek

Gelecek vadeden bir işletme her zaman yatırımcıların takibinde olur. Fakat gelen her yatırım teklifi mantıklı olmayabilir. Yatırımın hacmi kadar kimden geldiği de çok önemlidir. Çünkü yatırımcı, işletmenin ortağı olur. İşletmenin mevcut ölçeklendirmesinin devamını sağlayabilecek ve gelecekteki büyüme süreçlerine katkı sağlayabilecek yatırımcılar tercih edilmelidir.
 

Teknolojik Trendlere Uyum Sağlamak

Günümüzde hemen her sektör, teknolojik açıdan gelişmeler yaşayabiliyor. Ölçeklendirme sürecinde de hizmet verilen sektörün teknolojik trendlerine hakim olmak son derece önemlidir. Gelişen teknolojilere uyum sağlayarak güncel kalmak, ölçeklenebilirliği ve büyüme sürecinin hızını artırabilecek etkiler yaratır. Söz konusu teknolojik trendlere örnek olarak birçok sektörde etkisini gösteren bulut bilişimi gösterebiliriz. SaaS, PaaS ve IaaS gibi bulut bilişim teknolojileri; finanstan iletişime, muhasebeden süreç yönetimine kadar her alanda karşımıza çıkabiliyor. Bu teknolojiler hakkında bilgi almak için “SaaS, PaaS ve IaaS Nedir, Farkları Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.