Yeni MASAK Düzenlemeleri Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları İçin Neler Getiriyor?

Mali Suçları Araştırma Kurulu (“MASAK”), 25 Aralık 2024 tarihinde, ağırlıklı olarak ödeme ve elektronik para kuruluşları (“Kuruluşlar”), kripto varlık hizmet sağlayıcılar (“KVHS”) ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları (“ETHAS”) ilgilendiren bir mevzuat değişikliği paketi yayımladı. Sektörde bir süredir beklenen bu değişiklikler, Kuruluşlar’ın iş yapış şekillerini önemli ölçüde değiştirecek nitelikte. Bunların başlıcalarına kısaca bakacak olursak;

 

• Kimlik Tespiti: MASAK 5 no'lu Genel Tebliğ’de yapılan değişiklikle Kuruluşlar, Tebliğde düzenlenen basitleştirilmiş kimlik tespiti kapsamından çıkarıldı. Buna göre Kuruluşlarca kimlik tespitinin, Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik kapsamında yüz yüze veya MASAK 19 no'lu Genel Tebliğ kapsamında uzaktan yapılması gerekiyor. (Uzaktan kimlik tespitinin Kuruluşlar tarafından ticaret siciline kayıtlı tüzel kişilere nasıl uygulanabileceği konusu ise hala bir soru işareti.) Ek olarak basitleştirilmiş yöntemle kimliği tespit edilen müşterilerin de intibak süresi içinde kimlik tespitlerinin yeni düzenlemeye uyumlu hale getirilmesi gerekiyor. Sadece belli tutar ve işlem tipi sınırları dahilinde anonim ön ödemeli araçlar ve mobil ödeme işlemleri için kimlik tespiti yapılmadan ilerlemeye devam edilebilecek.

Bu noktada belirtmek gerekir ki her ne kadar MASAK 5 no’lu Genel Tebliğ’de elektronik para için öngörülen basitleştirilmiş yöntemle kimlik tespiti, son mevzuat değişikliklerine kadar yürürlükte kalmaya devam etmiş olsa da Kuruluşlar’ın tabi olduğu Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşlarının Bilgi Sistemleri ile Ödeme Hizmet Sağlayıcılarının Ödeme Hizmetleri Alanındaki Veri Paylaşım Servislerine İlişkin Tebliğ gereği fiilen uygulama imkanı bulamıyordu. Tebliğin 22/3. maddesi, sanal POS hizmetleri bakımından bir istisna tanınmış olduğu için sanal POS hizmeti veren Kuruluşlar, basitleştirilmiş yöntemle kimlik tespiti yapmaya devam edebilmişti. Ancak MASAK’ın son mevzuat paketiyle bu fark fiilen önemini yitirmiş oldu.

 

• Sıkılaştırılmış Tedbirler: Bilindiği üzere Suç Gelirlerinin Aklanması ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik’in (Uyum Programı Yönetmeliği) 13. maddesi, yükümlüler tarafından riskli bulunan işlemlere karşı risk azaltıcı önlem olarak uygulanabilecek tedbirleri düzenlemektedir. Buna göre hangi tedbirin veya tedbirlerin uygulanacağına, yükümlü kuruluş tespit ettiği riskle orantılı karar verebilmektedir. Ancak son değişiklikler sonrasında Kuruluşlar’ın sundukları POS hizmetleri için Uyum Programı Yönetmeliği’nin 13. maddesinde sayılan tüm tedbirlerin alınması gerekli hale geldi. Burada Kuruluşlar artık “Hangi işlemler riskli, hangi risk unsuruna hangi tedbir uygulanmalı?” gibi bir ayrıma gitmeyecek, tüm POS işlemleri için burada yazan tedbirleri uygulayacaklardır. Bu tedbirlere ilave olarak POS’un, tahsis amacına uygun olup olmadığının da düzenli aralıklarla kontrol edilmesi gerektiği düzenlenmektedir.

 

• KVHS ve ETHAS’lar açısından: KVHS’ler 2021 yılında yükümlü kuruluşlar arasında eklenmişti ve MASAK 5 no’lu Genel Tebliğ kapsamında, basitleştirilmiş kimlik tespitiyle müşteri edinimi yapabiliyorlardı. Son değişikliklerle KVHS’ler hem basitleştirilmiş kimlik tespiti kapsamından çıkarıldı hem de Uyum Programı Yönetmeliği kapsamına alınarak çok daha geniş kapsamlı bir yükümlülük paketine tabi hale geldiler. Orta, büyük ve çok büyük ölçekteki ETHAS’ler de uyum görevlisi atamak ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar için kimlik tespiti yapmakla yükümlü kılınarak MASAK dünyasına adım atmış oldular. ETHAS’ler, düzenlemelerde belirtilen şartların karşılanması durumunda kimlik tespitini basitleştirilmiş yöntemle yapabilecekler.

Yeni düzenlemelere uyum amacıyla, Kuruluşlar’ın izleme ve kontrol faaliyetlerinin çok daha yoğunlaştırılması gerekecektir. İlave olarak yukarıda belirtilen düzenlemeler için öngörülen uyum süreleri de oldukça kısadır. Bu nedenle Kuruluşlar’ın konuyu önceliklendirip, uyum amacıyla hızlı hareket etmeleri gerekmektedir.