SaaS (Hizmet Olarak Yazılım) Nedir?
Bilgisayar ve internet teknolojisini verimli bir şekilde kullanmayı sağlayan yazılımlar, türlerine göre farklı çalışma prensiplerine sahiptirler. Donanım veya çeşitli programlar gerektiren yazılımların yanında bir de tarayıcı üzerinden kolayca erişilebilen SaaS’lar vardır. Maliyetleri düşüren ve kullanıcıya erişim esnekliği veren SaaS, hem kişisel hem de kurumsal işler için avantajlı uygulamaların temelini oluşturan bir teknolojidir. Peki, tam olarak SaaS nedir, nasıl çalışır ve nerelerde kullanılır?
SaaS’ın Tanımı ve Temel Mantığı
SaaS (Software as a Service), bilgisayara herhangi bir uygulama indirmeyi ve ek donanım edinmeyi gerektirmeden kullanılabilen yazılım hizmeti modelidir. “Hizmet olarak yazılım” anlamına gelen Software as a Service modelindeki sistemler, donanım ve yazılım kurulum maliyetlerini ortadan kaldırır. Hizmet sağlayıcının sunucusunda çalışır ve kullanıcılar bu sistemleri tarayıcılar üzerinden kullanırlar. Ayrıca tarayıcıdan kullanılabildikleri için zaman ve mekândan bağımsız bir şekilde erişime açıktırlar.
SaaS Modelinin Çalışma Prensibi
SaaS modeli, yazılımı ve hizmeti geliştiren sağlayıcının sunucuları üzerinden çalışır. Merkezi bir sunucudan tüm kullanıcılara sunulan SaaS’lara erişmek isteyen bir kullanıcının, tarayıcı üzerinden hizmetin web sayfasına girmesi yeterlidir. Genellikle abonelik sistemi ile hizmete sunulan SaaS’larla ilgili bakım, güncelleme ve güvenlik gibi konular hizmet sağlayıcının sorumluluğundadır. Bu da kullanıcının operasyonel yükünü ve maliyetlerini önemli oranda azaltır.
Kullanıcılar ve Sağlayıcılar İçin SaaS’ın Rolü
Kullanıcılar, SaaS sayesinde teknik bilgiye ve uzmanlığa ihtiyaç duymadan profesyonel bir yazılım çözümüne erişme imkânına sahip olur. Hizmetin işlevsel özellikleri dışında hiçbir detayı ile ilgilenmeleri gerekmez.
Sağlayıcılar için ise sürekli gelir elde edilebilecek bir iş modelidir. SaaS geliştiren bir kişi veya firma, abonelik sistemi ile sürekli gelir elde edebilir. Bunun yanında kullanıcı davranışı analizi ve faydalı veri depolamak gibi avantajlar da hizmet sağlayıcının elinde olur.
SaaS’ın Tarihçesi
SaaS’ın ilk ortaya çıkışı genellikle 1960’lı yıllar olarak kabul edilir. Fakat gelişime başlaması, internetin yaygınlaştığı 1990’lı yılları bulmuştur. Bu yıllarda geliştirilen ASP (Application Service Provider) modeli, SaaS’ın temelini güçlendirdi. Bulut bilişimin gelişmesi ise SaaS’lar için dönüm noktasıydı ve bulut teknolojisi sayesinde en verimli SaaS modellerine geçiş yapıldı. Günümüzde özellikle iş yazılımlarının büyük çoğunluğu SaaS olarak kullanılıyor.
SaaS’ın Temel Özellikleri
Başlıca SaaS özelliklerini; çoklu kullanıcı mimarisi, esnek entegrasyon imkânı, kişiselleştirilebilir model ve yerleşik analitik araçlar şeklinde sıralayabiliriz. Şimdi, bu özelliklere yakından bakalım.
Çoklu Kullanıcı (Multi-Tenant) Mimari
Çoklu kullanıcı mimari, SaaS’ın temelini oluşturan en önemli özelliklerden biridir. Bu mimari sayesinde yazılımın aynı sürümünü, aynı anda birçok farklı kullanıcı kullanabilir. Üstelik bu kullanıcıların hareketleri ayrı ayrı işlenir, verileri ayrı ayrı tutulur. Ortak olan, yazılımın altyapısıdır. Bu da bakım, güncelleme, geliştirme ve benzer konularda hizmet sağlayıcıya kolaylık sağlar. Maliyeti de düşüren bu özellik, kullanıcıların daha uygun fiyatlarla SaaS’lara erişebilmesine imkân tanır.
Esnek Entegrasyon ve Veri Taşınabilirliği
Esnek entegrasyon, SaaS’ların diğer SaaS’larla ve iş yazılımlarıyla birlikte çalışabilmelerine olanak sağlayan bir özelliktir. Farklı iş süreçlerini birbirine bağlayarak çalışmak, operasyonel verimliliği artıran bir avantajdır.
Ek olarak SaaS’ta veri taşıyabilme özelliği de vardır. Veriler bulut sistemle birlikte hizmet sağlayıcının sunucularında depolandığı için kaybolmaz. Kullanıcı, hizmet değişikliği durumunda önceki verilerini olduğu gibi yeni hizmete taşıyabilir.
Kişiselleştirme ve Uyarlanabilirlik
SaaS çözümlerinin en kullanışlı özelliklerinden biri de kişiselleştirilebilmesidir. Farklı ihtiyaçlara göre uyarlanabilen bir SaaS’ta satış ekibi ile pazarlama ekibi farklı ekranlar üzerinden işlerini yürütebilirler. Ayrıca bir SaaS firması, kullanıcının ölçeğine göre kısıtlama ve esneklik de sunabilir. Abonelik paketleri ile yürütülen bu süreçte daha büyük paket alanlara daha fazla özellik sunulur.
Yerleşik Analitik ve Yapay Zeka Tabanlı Özellikler
İş süreçlerine fayda sağlayan bir diğer SaaS özelliği de yerleşik analitik araçlardır. Özellikle yapay zekâ destekli yeni nesil SaaS’larda bu araçlar çok daha detaylı ve verimli çalışır. Kullanıcılar, analitik araçlar ile anlık raporlar alabilir. Bu da özellikle büyük işletmelerin iş takibi ve performans ölçümü yapmasını kolaylaştırır. Raporlar ve ölçüm sonuçlar, yeni stratejiler belirlemeye ve iş süreçlerini geliştirmeye yardımcı olur.
SaaS’ın Avantajları
SaaS yazılımı kullanmak, ölçeği fark etmeksizin her işletmeye avantaj sağlayabilir. Ayrıca bireysel kullanıcılar için de avantajlıdır. Bazı SaaS avantajları şu şekildedir:
- Düşük başlangıç maliyeti ve uzun vadede maliyet tasarrufu
- Donanım ve kurulum gerektirmeyen sistem
- İnternet üzerinden 7/24 kolay erişim
- Sürekli güncellenen ve gelişen hizmetler
- Arka planda otomatik bakım ve güncelleme
- İş süreçlerinde esneklik
- Ölçeklenebilir yapı ile işlere uyumluluk
- Güvenli veri yedekleme imkânı
- Geniş entegrasyon seçenekleri
- Çoklu kullanıcı ve çoklu cihaz desteği
- Abonelik modeli ile kolay maliyet yönetimi
- Detaylı analiz ve raporlama özellikleri
SaaS ve Bulut Bilişim Karşılaştırması
SaaS ve bulut bilişim sıkça karıştırılır, fakat bulut bilişim çok daha geniş bir teknolojidir. Bulut bilişim; altyapıdan platforma, yazılımdan medya verilerine kadar çok geniş bir alanı kapsar. SaaS ise bulut bilişim teknolojisinden faydalanarak yazılım hizmeti sunulan alt bir kategoridir. Özetle her SaaS, bulut bilişim tabanlı bir çözümdür; fakat her bulut bilişim hizmeti, SaaS değildir.
SaaS ile IaaS ve PaaS Arasındaki Farklar
SaaS ile birlikte karşımıza çıkan ve birbirleri ile karıştırılan diğer kavramlar PaaS ve IaaS’tır. PaaS (Platform as a Service) geliştiricilere uygulama oluşturabilecekleri bir platform sağlarken IaaS (Infrastructure as a Service) ise temel donanım ve altyapı kaynaklarını içerir. Aralarındaki farklar kısaca şöyledir:
| Özellik | IaaS | PaaS | SaaS |
|---|---|---|---|
| Kullanım Amacı | Altyapı yönetimi | Uygulama Geliştirme | Hazır yazılım kullanımı |
| Kullanıcı Grubu | Sistem yöneticileri | Geliştiriciler | Son kullanıcı |
| Kontrol Düzeyi | Yüksek | Orta | Minimum |
| Örnek Sistemler | AWS, Microsoft Azure | Heroku, Google App Engine | Dropbox, Google Workspace |
Popüler SaaS Uygulamaları ve Kullanım Alanları
Popüler SaaS uygulamaları için şu örnekleri verebiliriz:
- Google Workspace (ofis uygulamaları)
- HubSpot (pazarlama otomasyonu)
- Salesforce (CRM)
- Dropbox (dosya depolama)
- Slack (iş birliği)
- Zoom (iletişim)
SaaS uygulamalarının kullanım alanı son derece geniştir. Gerek kişisel ihtiyaçlar gerekse de iş süreçleri ile ilgili hemen her alanda SaaS görmek mümkündür. Bu doğrultuda en yaygın SaaS kullanım alanlarını inceleyelim.
ERP (Kurumsal Kaynak Planlama)
SaaS tabanlı ERP uygulamaları; şirketlere finanstan üretime, insan kaynaklarından lojistiğe kadar tüm iş süreçlerini tek platformdan yönetme imkânı sunar. Geleneksel ERP sistemlerine göre daha ölçeklenebilir bir yapıda olduğu için küçük, orta ve büyük işletmelerin tümüne hitap eder.
CRM (Müşteri İlişkileri Yönetimi)
Müşteri verilerini merkezi bir sisteme toplayan SaaS CRM uygulamaları; başta müşteri destek ekipleri olmak üzere satış ve pazarlama departmanlarının işlerini kolaylaştırır. Bulut tabanlı bir sistem olduğu için farklı noktalardan aynı verilere ulaşma imkânı bulunur. Bu da departmanlar arası iletişimi verimli hâle getirir.
SCM (Tedarik Zinciri Yönetimi)
Tedarik zinciri yönetimi, farklı fiziki noktalardan yürütülen bir süreçtir. SaaS tabanlı SCM sistemleri de bu sürece destek sağlar. Stok kontrolü, sipariş yönetimi ve lojistik gibi tüm süreçler, SaaS SCM uygulamaları ile uçtan uca yönetilir.
İnsan Kaynakları (HCM) Çözümleri
SaaS tabanlı HCM sistemleri sayesinde insan kaynakları alanındaki tüm süreçler dijitalleşir. İşe alımdan bordro yönetimine, performans takibinden eğitime kadar birçok süreç tek platforma toplanır. Özellikle çalışan performansı açısından önemli verilerin toplanması ve analiz edilebilmesi, genel verimi artırmak için faydalıdır.
Pazarlama Otomasyonu ve Satış Çözümleri
SaaS çözümleriyle geliştirilmiş pazarlama otomasyonları, satışları artıran çözümler tasarlamak için kullanışlıdır. Müşteri segmentasyonu, kampanya yönetimi ve e-posta gibi kanallar için pazarlama stratejileri geliştirme konusunda fayda sağlayan SaaS pazarlama uygulamaları, detaylı raporlar sunarak satışların artırılmasıyla ilgili net fikirler verir.
Müşteri Hizmetleri ve Destek Platformları
SaaS tabanlı müşteri hizmetleri sistemleri; çağrı merkezi, chatbot, canlı sohbet, e-posta ve benzeri tüm destek kanallarının tek platformdan yönetilmesini sağlar. Müşteri taleplerini hızlı ve çözüm odaklı bir şekilde yanıtlamaya destek olan bu sistemler, müşteri memnuniyetini artırma konusunda faydalıdır.
SaaS Modeli Kimler İçin Uygun?
SaaS sistemleri; geniş kullanım alanı, düşük maliyet ve ölçeklenebilir yapıları ile her türden işletme için uygundur. Küçük işletmeler düşük başlangıç maliyeti, büyük şirketler ise kapsamlı operasyonel yönetim imkânları için SaaS modelini kullanabilirler. Çok uluslu şirketlerden KOBİ’lere, startup’lardan bireylere kadar herkese uygun bir SaaS çözümü mutlaka vardır.
SaaS’ın Geleceği
SaaS, sürekli gelişebilen bir prensibe sahip olduğu için gelecekte de yaygın konumunu koruyabilir. Bu konuda Fortune Business Insights’ın araştırması, SaaS küresel pazar payının 2032 yılına kadar %20’lik bileşik büyüme ile 1.131,52 milyar dolara ulaşabileceğini gösteriyor.
Bu gelişimde en önemli payın yapay zekâda olduğu düşünülüyor. Özellikle üretken yapay zekâ destekli SaaS sistemlerinin gelecekte daha fazla tercih edileceği tahmin ediliyor. Ayrıca sektör özelinde çözüm geliştiren dikey SaaS ve belirli pazar ihtiyaçlarına çözüm üreten mikro SaaS uygulamalarına olan ihtiyacın da artabileceği öngörülüyor.
SaaS, bugün olduğu gibi gelecekte de dijitalleşmeye atılan ilk adımlar arasında yer alacak. Dijitalleşme ise özetle SaaS çözümleriyle iş süreçlerini daha işlevsel, hızlı ve kolay hâle getirmektir. Konu hakkındaki detaylı bilgiler için “Dijitalleşme Nedir ve Neden Önemlidir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
SaaS Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
SaaS nasıl çalışır?
SaaS sistemleri, hizmet sağlayıcının merkezi sunucusunda saklanan veriler sayesinde web tarayıcısı üzerinden çalışır. Kullanıcı, belirli bir ücret ile aldığı abonelik sayesinde sisteme girerek SaaS hizmetini kullanır.
SaaS ile geleneksel yazılım arasındaki temel farklar nelerdir?
Geleneksel yazılımlar bilgisayara kurulur, lisans satın almayı gerektirir ve bazen ek donanımlara ihtiyaç duyulur. SaaS ise internet üzerinde çalışır ve abonelik modeli sayesinde ihtiyaç duyulan sürelerde kullanılır, sadece bu süreler için ödeme yapılır.
SaaS güvenli midir? Verilerim nasıl korunur?
SaaS sistemleri, ISO ve GPDR gibi uluslararası güvenlik ve regülasyon standartlarına göre geliştirilir. Veri şifreleme, düzenli yedekleme ve katmanlık güvenlik sistemleri sayesinde veriler hassas bir şekilde korunur.
En popüler SaaS uygulamaları hangileridir?
En bilinen SaaS örnekleri Google Workspace, Salesforce, Zoom, Slack, Dropbox ve HubSpot şeklinde sıralanabilir.
Küçük işletmeler SaaS’tan nasıl faydalanabilir?
Küçük işletmeler, sektörel ihtiyaçlar özelinde geliştirilen küçük çaplı mikro SaaS uygulamalarını kullanabilirler. Bu çözümler sayesinde iş süreçlerini profesyonelleştiriken bakım ve güncelleme gibi uzmanlık gerektiren alanlarla ilgilenmek durumunda kalmazlar.
SaaS abonelik modelleri nasıl çalışır?
SaaS abonelik modelleri genellikle aylık veya yıllık olarak sunulur. Kullanıcı başına ödeme veya tek fiyatlandırma modellerinin sunulabildiği SaaS’larda her kullanıcı için bir hesap açılır. SaaS hizmet sağlayıcıları, farklı ihtiyaçlara özel çeşitli plan ve paketler sunar.
SaaS kullanırken dikkat edilmesi gereken riskler nelerdir?
SaaS kullanırken dikkat edilecek en önemli nokta güvenlik ve gizliliktir. Bunun için sadece güvenilir firmalardan hizmet alınmalıdır. İnternete olan bağımlılık ise bazen bir risk oluşturabilir. İnternete erişimin olmadığı yer ve zamanlarda SaaS sistemleri kullanılamaz.
