FinTech Sözlük

3D Secure
Online alışverişlerinde kart sahibi, banka ve internet sitesi arasında şifrelenmiş bilgi aktarımı yapan, onay için kullanıcı doğrulaması gerektiren ve kart bilgilerini koruyan güvenlik protokolü.

Açık Bankacılık
Farklı bankalardaki finansal hareketleri tek bir noktadan görebilmek, yönetebilmek ve işlem yapabilmek adına tüketicinin izni doğrultusunda, bankadaki verilerin üçüncü parti ödeme (TPP) kuruluşlarıyla paylaşılmasını temel alan sistem, Open Banking ya da Open Bank Data. 

Altyapı Sağlayıcı
Ödeme, ticaret, reklam, uygulama ve benzeri çevrim içi sistemlerin çalışabilmesini mümkün kılan yazılımsal altyapıları sunan firmalara verilen isim.

API
İki farklı yazılımın birbiriyle iletişim kurmasını ve bir yazılımdaki işlevlerin diğer yazılımda da kullanılabilmesini sağlayan dijital sistem, Application Programming Interface ya da Uygulama Programlama Arabirimi.

Banka Kartı
Fiziksel ve sanal POS’lar üzerinden ödeme yapmayı sağlayan, ön ödeme sistemiyle çalışan, plastik bir malzemeden üretilmiş, kişiye özel fiziksel ödeme aracı, debit card.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK)
Banka ve finans kuruluşlarının disiplininden sorumlu, yasalara uygun hizmet verme noktasında denetim yetkisi bulunan ve bu doğrultuda tüketicilerin banka ve finans kuruluşları karşısındaki haklarını koruyan devlet kurumu.

Big Data (Büyük Veri)
Arama motoru, banka hesabı, e-ticaret sitesi, mobil uygulama gibi çok sayıda kaynaktan toplanan yüksek hacimli ve çok çeşitli bilgi yığınlarından elde edilen, analiz edilerek sınıflandırılan, anlamlı ve işlenebilir hâle getirilen veri seti.

Blockchain
Kriptografiyle birbirine bağlanan ve her yeni kayıtla birlikte çoğalan bloklardan oluşan, yüksek güvenlikli dijital kayıt defteri, blok zincir.

Bloke Tutarı
Belirli bir kartlı harcama işlemi için daha sonra çekilmek üzere ayrılmış ve kart sahibi tarafından harcanması kısıtlanmış tutar.

Chargeback
Kartlı alışverişlerde yapılan ödeme karşılığında ürün/hizmet alınamaması, dolandırıcılık durumu doğması veya kart sahibinin onayı ve bilgisi dışında karttan para çekilmesi gibi durumlarda kart sahibinin talebiyle banka tarafından yapılan geri ödeme işlemi, ters ibraz.

Chatbot
Kullanıcı ile metin veya konuşma yoluyla iletişim kuran ve verilen komutları yerine getiren yazılım, sohbet robotu.

CVV: Card Validation Value
Banka ve kredi kartlarındaki bulunan, çoğunlukla arka yüzde yer alan ve genellikle 3 rakamdan oluşan, mesafeli satışlarda şifre görevi gören, ilgili kartın tekliğini ve kart sahipliğini gösteren güvenlik elemanlarından biri, kart güvenlik kodu.

Debit Kart
Mevduat hesabına bağlı çalışan, önceden para yüklemek kaydıyla ödemelerde kullanılan, plastik malzemeden yapılmış ödeme aracı, banka kartı, maaş kartı.

Dijital Ödemeler
Mobil uygulama ve web sitesi gibi internet ağına bağlı dijital kanallar üzerinden yapılan ödemeler, harcamalar, para transferleri.

E-ticaret
İşletmelerin, ürünlerini mobil uygulama ve web sitesi gibi elektronik ortamlarda satışa sunduğu, tüketicilerin ise bu ortamlardan online alışveriş yapabildiği ticaret modeli.

Elektronik Fon Transferi (Electronic Funds Transfer)
Farklı bankalarda bulunan hesaplar arasında para transferi yapmayı sağlayan teknoloji, EFT.

Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS)
E-ticaret sitelerinin, firmalarının, işlemlerinin ve verilerinin kayıt altında tutulduğu, Ticaret Bakanlığı tarafından yönetilen platform.

Fraud
Banka ve kredi kartı bilgilerinin çalınması/kopyalanması ile kart sahibinin bilgisi dışında karttan para çekmek veya kart ile alışveriş yapmak şeklinde gerçekleştirilen sahtecilik.

Girişimci
Sanayi ve ticarette, kâr elde edebilme amacıyla tüm riskleri üzerine alan ve sermaye koyarak iş kuran kişi. 

Havale
Gönderici ve alıcı hesabın aynı banka/finans kuruluşu bünyesinde olduğu para transferi işlemi.

HTTPS (Secure Hyper Text Transfer Protocol)
İnternet sitelerinin metinlerle kurduğu iletişimin SSL sertifikası ile şifrelenmesini sağlayan ve ilgili sitenin güvenlik düzeyinin yüksek olduğunu gösteren iletişim protokolü, Güvenli Zengin Metin Aktarım Protokolü.

IoT (Internet of Things)
Günlük hayatta kullanılan eşyaların internet üzerinden birbirleriyle ve kullanıcıyla iletişim kurabilmesini, eşyaların akıllı cihaz olarak nitelendirilmesini sağlayan teknoloji, nesnelerin interneti.

İnternet Bankacılığı
Geleneksel bankacılık hizmetlerinin bir web sitesi üzerinden tüketiciye sunulması ve tüketicinin banka şubesine gitmeden, internet bağlantısı olan bir bilgisayar aracılığıyla bankacılık hizmeti alması.

Kart Numarası
Banka ve kredi kartlarının çoğunlukla ön yüzünde (sanal kartlar için dijital kanallarda) bulunan; 4 haneli 4 gruptan, toplamda 16 haneden oluşan, kartın benzersizliğini sağlayan sayı grubu.

Kişisel Veri
Sahibi bilinen veya belirlenebilen, kişilerle ilgili her türlü veri, bilgi.

Kart Saklama
Online alışveriş yaparken kullanılan kartların, e-ticaret sitelerinin ya da hizmet sağlayıcı firmaların sistemine güvenli bir şekilde kaydedilip sonraki alışverişlerde yeniden bilgi girmeye gerek kalmadan otomatik olarak ödeme yapmayı mümkün kılan teknoloji.

KOBİ
İlgili yasal mevzuattaki çalışan sayısı ve ciro limitlerini karşılayacak hacimdeki işletmeler için kullanılan kısaltma, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler.

Linkle Ödeme
E-ticaret sitesine ve entegrasyona gerek kalmadan, farklı iletişim kanallarından müşteriye iletilebilen bir link üzerinden, satış bazlı online ödeme almaya imkân veren teknoloji.

Melek Yatırımcı
Gelir sağlamak, portföy çeşitliliği yaratmak ya da sadece destek amacıyla, genellikle hisse senedi karşılığında yatırım yapan varlıklı birey.

Mersis Numarası: Mersis (Merkezi Sicil Kayıt Sistemi)
Gerçek ve tüzel kişilerin Merkezi Sicil Kayıt Sistemi’nde bulunabilir olmasını sağlayan, T.C. kimlik numarası veya vergi numarasını da içeren 16 haneli sayı grubu.

Mobil Ödeme
Cep telefonu, tablet bilgisayar, akıllı saat gibi mobil olarak taşınabilen cihazların ödeme aracı olarak kullanıldığı, NFC ve QR kod gibi teknolojiler yardımıyla yapılan ödeme türü.

Mobil Bankacılık
Geleneksel bankacılık hizmetlerinin bir mobil uygulama üzerinden tüketiciye sunulması ve tüketicinin banka şubesine gitmeden, internet bağlantısı olan bir akıllı telefon veya tablet bilgisayar aracılığıyla bankacılık hizmeti alması.

Mail Order
Sanal veya fiziksel POS cihazının mevcut olmadığı durumlarda kredi kartı ile ödeme almaya izin veren, online bir formun doldurulmasıyla gerçekleşen, kart şifresi yerine kart sahibinin imzasıyla onaylanan ödeme işlemi, posta yoluyla alışveriş.

Mobil POS
Cep telefonu ve akıllı telefon gibi cihazları taşınabilir POS cihazına dönüştürerek ödeme almayı mümkün kılan mobil uygulama veya yazılım.

Near Field Communication (NFC)
Ödeme yapma, bilgi görüntüleme ve veri transferi gibi işlemler için kullanılan, mobil cihazlarda yerleşik olarak bulunan kablosuz iletişim teknolojisi, Yakın Alan İletişimi.

Online Ödeme
Nakit para veya çek gibi fiziksel ödeme araçları kullanılmadan, çoğunlukla kart numaralarını yazmak ya da havale/EFT yapmak suretiyle tamamlanan ve elektronik ortamda gerçekleşen ödeme işlemi.

Otorizasyon
Banka ve kredi kartlarıyla yapılan işlemler için banka tarafından yapılan kontrol ve onay süreci, provizyon.

OTP
Ödeme, üyelik, oturum açma gibi işlemlerde kimlik doğrulaması yapabilmek adına e-posta veya SMS ile gönderilen parola, One Time Password ya da Tek Kullanımlık Şifre.

Ödeme Geçidi
Online ödemelerde kart sahibi, iş yeri, banka ve ödeme altyapısı arasında güvenli ve hızlı bilgi transferi sağlayan sistem, payment gateway ya da ödeme ağ geçidi.

Ödeme Kuruluşu
Çoğunlukla online ortamda ödeme yapılabilmesi için altyapı hizmeti sağlayan, ilgili yasal mevzuatlara uygun bir yapıda kurulmuş ve ilgili kurum tarafından yetkilendirilmiş şirket.

Ön Ödemeli Kart
Doğrudan bir bankaya bağlı olmayan, banka dışı finans kuruluşları tarafından kullanıma sunulan, borçlandırma özelliği bulunmayan ve bakiye yükleme sistemiyle çalışan ödeme aracı.

PCI-DSS
Kredi veya banka kartlarıyla yapılan işlemlerde, kartlar ve kart sahipleriyle ilgili verilerin güvenliğini sağlamak ve bu verilerin kötü niyetli kullanımını önlemek amacı taşıyan güvenlik prosedürü, Payment Card Industry Data Security Standard ya da Ödeme Kartı Endüstrisi Veri Güvenliği Standardı.

Prepaid
Ödeme kartı, seyahat kartı ve telefon hattı gibi hizmetlerde uygulanan, ilgili hizmeti kullanmaya başlamak için önceden ödeme yapılan ve sahip olunan bakiyenin izin verdiği kadar hizmet alınan sistem, ön ödeme.

Sanal POS
E-ticaret sitelerinin banka ve kredi kartları üzerinden online ödeme alabilmesini sağlayan sistem, dijital ödeme terminali, VPOS.

SSL
Web siteleri üzerindeki bilgi aktarımının doğru ve güvenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan güvenlik protokolü, Secure Socket Layer ya da Güvenli Giriş Katmanı.

Startup
Belirli bir pazardaki ihtiyacı gidermeye yönelik yenilikçi bir ürün ya da hizmet sunan, hızlı büyüme gösteren ve çoğunlukla yeni kurulmuş olan şirket.

Yapay Zekâ
Makine ve robotlara çeşitli yazılımlarla yüklenen, insan zekâsında bulunan bilgiyi algılama, sentezleme ve çıkarım yapma yeteneklerine sahip geliştirilebilir zekâ, Artificial Intelligence (AI).

RegTech:(Regulation Technology)
Geliştirilen sistem ve süreçlerin, bilgi teknolojilerinden faydalanılarak yasal düzenlemelere uyumlu hâle getirilmesini sağlayan teknolojiler bütünü, Regülasyon Teknolojisi ya da Düzenleyici Teknoloji.

Robo-Advisory: (Robot Danışma)
Çeşitli verileri analiz ederek yatırımcılar için yatırım tavsiyeleri sunan dijital portföy yönetim algoritması.

SaaS: (Software as a Service)
Genellikle bir aboneliğe bağlı lisanslama ile kullanıcılara online ortamda, bulut tabanlı uygulamalara erişim ve kullanım hizmeti verilen dağıtım modeli, Hizmet Olarak Yazılım.

VUK 507 Tebliği
Ödeme kaydedici cihaz (yazar kasa) üreticileri ve özel entegratör kuruluşlarının; satış ve ödeme işlemleriyle bu işlemlere ilişkin mali belgelerin elektronik ortamda oluşturulmasını, saklanmasını ve ibraz edilmesini sağlayan sistemleri kullanıma sunmasıyla ilgili yasal mevzuat.

Alışveriş Sepeti
Online alışveriş sitelerinde ve uygulamalarında bulunan, satın alınacak ürünlerin gezinme sırasında eklenebildiği, birden fazla ürünün aynı anda satın alınmasını sağlayan sanal sepet.

Mobil Uygulama (App)
Belirli bir amaca yönelik olarak hizmete açılan, telefon ve tablet gibi mobil cihazlara yüklenebilen, etkileşimli arayüzlere sahip yazılım, aplikasyon (application).

ATM
Banka kartı, kredi kartı veya QR kod ile giriş yapılan; para çekme, yatırma, ödeme gibi birçok bankacılık işleminin gerçekleştirilebildiği, banka şubelerinde veya bağımsız olarak çeşitli bölgelerde bulunan otomatik vezne makinesi (automatic teller machine), bankamatik.

Z Raporu
Belirli bir günde, ödeme kaydedici cihaz aracılığıyla yapılan satışlarla ilgili tahsilat ve vergi tutarlarını gösteren, ilgili cihaz üzerinden alınan belge, gün sonu raporu, günlük kapanış fişi

X Raporu
Alındığı gün, alındığı ana kadar ödeme kaydedici cihaz aracılığıyla yapılan satışları gösteren ve ilgili cihaz üzerinden alınan, mali değeri olmayan belge.

Mükellef
Vergi doğuran bir olaya (satış vb.) aracılık eden ve bu nedenle vergi vermekle yükümlü olan kişi veya kuruluş.

GSM
Kullanıcıya özel numaraları bulunan, hücresel ağ üzerinde çalışan ve cep telefonları ile kablosuz iletişim kurmayı sağlayan iletişim protokolü, Mobil İletişim İçin Küresel Sistem (Global System for Mobile Communications).

E-fatura
Geleneksel kâğıt fatura yerine yürürlüğe giren, kâğıt faturalar ile aynı amaca ve işleve sahip, kişi ve kurumlar arasındaki ticari faaliyetleri kayıt altına alan dijital fatura formatı.

Pompa Yazar Kasa
Akaryakıt istasyonlarında yapılan yakıt satışlarını kayıt altına alan, doğrudan pompaya bağlı olarak çalışan ve fiş kesme fonksiyonu bulunan ödeme kaydedici cihaz.

Proforma Fatura
Hukuki ve mali açıdan bir yükümlülüğü bulunmayan, satıcı tarafındaki kişi ve kurumların alıcılara sunduğu teklif faturası, ön fatura.

Bankalararası Kart Merkezi (BKM)
Kartlı ödeme ve para transferleriyle ilgili standartları geliştirmek, sorunları çözmek, altyapıları oluşturmak, platformları işletmek ve ilerletmek amacıyla 1990 yılından itibaren hizmet veren kuruluş.

TSM (Terminal Servis Merkezi)
Yazar kasa POS ve pompa yazar kasa gibi yeni nesil ödeme kaydedici cihazların yönetilmesinde, parametre yükleme süreçlerinde, yazılım güncelleme işlemlerinde ve GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) ile iletişim sırasında kullanılan terminal, Trusted Service Manager, Güvenlik Servis Sağlayıcı.

Kart Şeması
Bankalar, iş yerleri ve kart sahipleri arasındaki para transferlerinin yapıldığı ve transfer sürecinin yönetildiği ödeme ağı, ödeme şeması.

Acquirer
Satıcıların POS cihazı üzerinden ödeme almalarını sağlayan banka veya ödeme kuruluşu, aracı banka.

ÖKC (Ödeme Kaydedici Cihaz)
Yapılan satışların fiziksel ve dijital ortamda kayıt altına alınmasını sağlayan mekanik ve elektronik cihaz, yazar kasa.

KVKK
7 Nisan 2016 tarihinde 29677 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren; özel hayatın gizliliği, temel hak ve özgürlüklerin korunması amacıyla kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülüklerini düzenleyen 6698 sayılı kanun, Kişisel Verilerin Korunması Kanunu.

Kart Hamili
Bir sözleşme kapsamında, banka vb. bir finans kuruluşundan kredi, banka veya ön ödemeli kart alan, kart üzerinde ismi yazan ve kartla ilgili borç/bakiye durumundan sorumlu olan kişi, kartın yasal sahibi.

Issuer Bank
Kredi kartı gibi kartlı ödeme aracı üreterek müşterilerinin hizmetine sunan, kartın mülkiyet hakkına sahip banka veya finansal kuruluş.

BSMV
Banka ve sigorta şirketlerinin verdikleri hizmet ve kullandırdıkları ürünler için tahsil ettikleri tutara bağlı olarak alınan vergi, Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi.

KKDF
Kullanılan krediler, faiz gelirleri ve vadeli ithalat işlemleri üzerinden kalkınma planlarını desteklemek amacıyla kullanılmak üzere yapılan kesinti, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu.

NFC ile Ödeme
NFC yani Yakın Alan İletişimi (Near Field Communication) aracılığıyla cep telefonu vb. mobil cihazları kullanarak temassız ve mobil ödeme yapmayı sağlayan teknoloji.

QR ile Ödeme
Ödeme bağlantısına sahip bir QR kodu, cep telefonu vb. cihazların kamerası ile okutarak temassız ve mobil ödeme yapmayı sağlayan teknoloji.

Çoklu Ödeme
Tek bir alışverişe ait tek bir tutarı, birden fazla ödeme aracı kullanarak (iki farklı kart veya kart + nakit vb.) ödeme işlemi.

IBAN
Kişiler ve kurumlar arasındaki para transferlerinin hızlı, düşük maliyetli ve hatasız bir şekilde yapılabilmesi amacıyla Avrupa Birliği tarafından geliştirilen, uluslararası geçerliliğe sahip bir standardı bulunan, Türkiye’de TR ile başlamakla birlikte toplam 26 haneden oluşan Uluslararası Banka Hesap Numarası (International Bank Account Number).

SWIFT Kodu
Dünya Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Derneği (Society Worldwide Interbank Financial Telecommunication) tarafından geliştirilen ve uluslararası döviz transferi yapılmasını mümkün kılan SWIFT sistemindeki her bir banka için benzersiz bir şekilde oluşturulan 11 haneli özel kod.

CVC (Card Verification Code)
Banka ve kredi kartlarının çoğunlukla arka yüzünde yer alan, mesafeli satışlarda şifre görevi gören, genellikle 3 rakamdan oluşan ve ilgili kartın tekliğini gösteren güvenlik elemanlarından biri; kart doğrulama kodu.

Bilgi Teknolojileri
İş, üretim, ürün ve hizmet kapsamında verimli çözümler üretmek amacıyla veri toplama, depolama, işleme, iletme ve iletişim için bilgisayarlı teknolojilerin, yazılımların ve ağların kullanımını kapsayan sistem.

Üye İş Yeri
Kurumlara özel hizmet ve sistemlerden faydalanmak için bir üst kuruluş ile sözleşme yapan ve bu doğrultuda ilgili hizmetleri müşterilerine sunma yetkisi alan iş yeri, işletme veya kurum.

Ortak POS
İçerisinde birden fazla bankaya ait tahsilat uygulaması barındıran, ödeme yapılan kartın ait olduğu banka fark etmeksizin ödeme alabilen ve tüm banka/kredi kartlarıyla uyumlu çalışabilen POS cihazı.

Yemek Kartı
İşverenlerin çalışanlarına sunduğu yemek desteğini; nakit yerine belirli üye iş yerlerinde geçerliliği bulunan kart, kupon, fiş veya mobil araçlar ile vermesini sağlayan sistem.

Tekrarlayan Ödeme
Genellikle abonelikle verilen hizmetlerde kullanılan ve kullanıcının ödeme aracını (kredi veya banka kartı) kaydetmesiyle birlikte ilgili ödeme aracından, belirlenen periyotlarda otomatik olarak ödeme almayı sağlayan sistem.

GİB
Türkiye Cumhuriyeti Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olarak hizmet veren, vergi ve benzeri gelirleri tahsil etmekle görevli devlet kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı.

GİB Portal
Bir devlet kurumu olan Gelir İdaresi Başkanlığına ait e-fatura, e-arşiv, e-irsaliye, e-müstahsil makbuzu, e-serbest meslek makbuzu gibi e-belge uygulamalarına erişimi sağlayan online portal.

Kredi Notu
Tüketicilerin; banka ve diğer finans kuruluşları ile olan ilişkisine, finansal geçmişine ve ödeme alışkanlıklarına bağlı olarak ödeme performansını ve risk durumunu görebilme amacıyla tespit edilen not, kredi puanı, findeks notu.

Kart Hamili
Kredi kartı, banka kartı veya ön ödemeli bir kartın sahibi olan kişi.

Veri Tabanı
Bilgisayar ortamında bulunan, yapılandırılmış ve işlenebilir bilgilerin düzenli bir şekilde depolandığı dijital bilgi alanı.

EKÜ
Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlarda (YN ÖKC) bulunan, satış fişlerinin ve mali raporların ikinci nüshalarının elektronik ortamda saklanmasını sağlayan hafıza birimi, elektronik kayıt ünitesi.

Sızma Testi
Bir bilgisayar sisteminin siber saldırılara karşı risklerini, güçlü yönlerini ve güvenlik açıklarını belirlemek adına yapılan temsili ve bilinçli siber saldırı, penetrasyon testi.

VUK
Genel bütçe, belediyeler ve il özel idareler kapsamındaki vergi, resim ve harçlarla ilgili şartlar ile uygulama esaslarını düzenleme amacıyla yürürlükte bulunan 213 sayılı kanun, Vergi Usul Kanunu.